“Duke i njohur mirë mbetjet e Seuthopolis, për shkak të materialit nga i cili është ndërtuar ky monument – gur për themelet, qerpiçë që dekompozohen shumë lehtë dhe dru – në fakt nuk kemi mbetje shumë serioze të qytetit.

Për arkeologun, mbetjet janë shumë të rëndësishme. Ai mund të krijojë në mendjen e tij një ide, por modelit i jep një realitet të shtuar. Ishte e rëndësishme për ne se sa larg do të shkonte ky realitet i shtuar, duhej të vendosnim në fillim a do ta conim punën deri në çati dhe çfarë do të bënim saktësisht dhe a do të ishte e mundur.

Doli që gjetjet e mbetura që kemi lejojnë rikonstruksione grafike ose në modele 3D deri për tu krijuar deri në çati. Për më tepër, ne u ndihmuam në punën tonë nga rikonstruksionet grafike të bëra tashmë nga ekipi që studionte Seuthopolisin. Gradualisht morëm guxim, hap pas hapi, shtëpi më shtëpi, për të arritur në vetë pallatin. Kështu që ndoshta ajo që do të shohin vizitorët do t’i habisë ata që duket në këtë mënyrë, por nga materialet me të cilat është ndërtuar qyteti, duhet të duket kështu.”

• Trashëgimia e trakëve – mishëruar në monumente me rëndësi

Arkeologu kujton se Seuthopolis është ndërtuar në fund të shekullit të IV para Krishtit sipas modelit të qyteteve mbretërore të hershme. Në planifikim u përdorën modele të njohura nga bota greke. Por pika kryesore e rindërtimit të qytetit antik nuk është agora ose tempulli i hyjnisë mbrojtëse, por kalaja e sundimtarit, ku ka një pallat me një dhomë froni, një rezidencë për të jetuar dhe një tempull të perëndive samotrake. Fatkeqësisht, në mesjetë kishte një vendbanim dhe një nekropol mbi mbetjet e kalasë. Gurët janë ripërdorur, duke e bërë të vështirë studimin e strukturave origjinale.

Parku “Bota e Trakëve” përfshin gjithashtu një mbulesë të re të tempullit dhe varrit unik të shekullit të V-të para Krishtit nën tumën e Ostrushës. Afresket në tavan janë restauruar. Për të ruajtur imazhet, turistët tani do të shohin një kopje të objektit origjinal të kultit, i cili ishte gdhendur nga dy gurë monolitikë.

“Bëhet fjalë për diçka që duhet të jetë një praktikë e zakonshme – të kemi një ndërtesë mbrojtëse nën të cilën të ruhen shumë mirë mbetjet e monumenteve. Jo të gjithë mund t’i vendosim nën një ndërtesë mbrojtëse, por në rastin e varrit në Ostrushë, kjo është realizuar dhe na lejon të shohim vendin në tërësi. Që pas zbulimit të tij, ai ishte i mbuluar nga një ndërtesë mbrojtëse, por vetëm dhoma me afreske ishte e aksesueshme, sepse kompleksi u zhvillua në disa faza si arkitekturë dhe ajo që ruhet është jashtëzakonisht mbresëlënëse dhe e ndryshme për Trakinë. Tani do të mund ta shohim në tërësi dhe ky kompleks me siguri do të përdorë teknologjitë e reja në mënyrë që vizitorët të shohin afresket. Vetë dhoma e varrimit nuk do të jetë e aksesueshme për vizitorët në mënyrë që ne të mund të ruajmë afresket.

• T’u afrohesh thesareve të trakëve

Për vite me radhë, Prof. Asoc. Stojanova ka studiuar varret trake dhe kryeqytetin Helis në rezervatin kulturor dhe historik Sborjanovo në Bullgarinë Verilindore, pranë fshatit Sveshtari dhe qytetit Isperh. Një nga detyrat që i ka vënë vetes është ruajtja dhe konservimi i zonave arkeologjike që tashmë janë zbuluar. I njëjti duhet të jetë edhe fati i varreve të shumta të zbuluara gjatë jetës së tij nga shkencëtari i madh, Prof. Asoc. Georgi Kitov në Luginën e Mbretërve Trrakë, shpjegon arkeologu. Ajo beson se atraksionet si “Bota e Trakëve” janë iniciativa të mira që do t’i drejtojnë turistët në pjesën tjetër të thesareve trake të ruajtura në muzetë e Bullgarisë.